قیمتگذاری یک محصول یا خدمت به شکلی که هزینههای آن پوشش داده شود و در نهایت سودی برای بنیانگذار باقی بماند مهمترین دغدغه در کسب و کارها اعم از اینترنتی یا غیر اینترنتی است. بازار همیشه قادر به قیمتگذاری منصفانه نیست و جدال بر سر قیمتِ پائین به عنوان یک مزیت غیرقابل اجتناب، هیچگاه از بدنه کسب و کار جدا نخواهد شد مگر در فروش کالاهای خاص، لوکس و بدون رقیب.
قیمتگذاری نادرست یا غیرمنصفانه الزما به معنی قیمت کم نیست. گاهی بازار بدون دخالت تولید کننده تحت شرایطی که در کنترل هیچ یک از عوامل کسب و کار نیست قیمت کالا یا خدمات را افزایش یا کاهش غیرمنصفانه میدهد. حتی در این شرایط اگر قیمتها افزایش هم پیدا کند در نهایت منجر به کاهش فروش میشود. برای مثلا تورمهای مقطعی یا دورهای به شدت از فروش طلا، خودرو، املاک و مستغلات میکاهد. اما این موضوع چه ربطی به قمیت تمام شده و در نهایت به کسب و کارهای اینترنتی دارد؟
بها یا هزینه تمام شده کالا از زیرمجموعههای مدیریت مالی در کسب و کار است و با نحوه محاسبه «نقطه سر به سر» در کسب و کار بیشترین همخوانی و همپوشانی را دارد. یک محصول تا زمانی که بدست مشتری برسد هزینههای متعدد و متفاوتی را بر کسب و کار تحمیل میکند که گرداوری بدون چارچوب مجموع این هزینهها میتواند خطای محاسبه و برنامهریزی ایجاد کند. دلیل شیوههای متفاوت در محاسبه یا برآورد هزینه یک محصول این است که از این خطای محاسباتی که منجر به تصمیمهای سرنوشتساز میشود جلوگیری کند یا آن را به حداقل برساند. در ابتدا تعریفی ساده از بهای تمام شده:
بهای تمام شده محصول چیست؟
بهای تمام شده معمولا با عبارت «فروش رفته» و بهصورت «بهای تمام شده محصول فروش رفته» بهکار میرود و عبارت است از محاسبه هزینههای مستقیم منجر به تولید محصول که شامل مواد الولیه و نیروی مستقیم کار است. تاکید بر «هزینه مستقیم» به این معنی است که هزینههای بازاریابی، بازارسازی یا توزیع در بهای تمام شده لحاظ نمیشود. حسابداری بهای تمام شده که به «حسابداری صنعتی» معروف و شناخته شده است به بررسی و ارزیابی همین موضوع میپردازد. یکی از دلایل مهمی که هر کسب و کاری باید نسبت به محاسبه هزینه تمام شده اقدام کند، هزینهیابی محصول است.
هزینهیابی چیست و چرا باید در کسبوکارهای آنلاین انجام شود؟
هزینهیابی یعنی مشخص کردن سهم هر یک از بخشهای تولید محصول یا خدمت در دایرههزینهها. این تسهیم باید به صورتی طبقهبندی شود که در مجموع یک مدیر بتواند در طول فرایند کار گزارش دقیق و صحیحی از هر یک از بخشهای هزینهبر داشته باشد. این اطلاعات به مدیر کسب و کار کمک میکند که تصمیمگیریهای خود را کاملا مبتنی بر دادههای واقعی انجام دهد.
بهای تمام شده محصول در کسب و کارهای اینترنتی
بیش از ۸۵ درصد محصولات کسب و کارهای اینترنتی از نوع «خدمات» است. عرضه نیز نوعی خدمت محسبوب میشود و وبسایتی که محصول تولید شده سایرین را بهفروش میرساند آن کالا محصول وبسایت نیست. محصول اصلی آن فروشگاه خدمات «عرضه و فروش» است. عمده خردهفروشیهای آنلاین از همین گروه هستند. در شرکتهایی که محصول آنها «خدمت» است بهای تمام شده عبارت است از دستمزد بعلاوه هزینههای سربار. هزینه سربار به هزینههایی گفته میشود که مستقیم در تولید محصول دخیل نیستند اما تاثیرگذارند مانند اجاره بها، بهای انرژی و موارد مشابه.
بهای تمام شده و نقطه سربهسر در کسبوکار
وقتی کالا یا خدمتی تولید و عرضه میشود اولین سبک و سنگینکردنهای بازدهی آغاز میشود. نقطه که در آن مجموع هزینهها با مجموع درآمدها برابر میشود نقطه سر به سر نامیده میشود. کسب و کارها معمولا از زیر صفر آغاز به کار میکنند، به صفر میرسد و از آن به بعد مرحله سوددهی آنها شروع میشود. نکته حائز اهمین اینجاست که هرگز نباید بهای تمام شده یک واحد محصول را به عنوان هزینه در مقابل درآمد قرار داد تا نقطه سر به سر بدست آید. بهای تمای شده اگر چه در خدمات به هزینههای نهایی نزدیک است با این حال تفاوت و فاصله قابل توجهی با آن دارد.
گاهی در کسب و کارهای اینترنتی تعین یک واحد محصول به آسانی سایر کسب و کارهای غیر اینترنتی یا سنتی نیست. تصور کنید سرویس که صرفا بر پایه تبلیغات یا درآمد غیر مستقیم فعالیت میکند به سادگی نمیتوند هزینه اعتبار بدست آمدهای که بواسطه آن میتواند تبلیغ جذب کند را محاسبه نماید. بر همین اساس شروع بهای تمام شده خدمت در سامانههای مشابه میتواند نقطه شروع خوبی باشد. مثلا نسبت قیمت یک آگهی در یک آگهینامه آنلاین یا چاپی به نسبت تیراژ آن.